जीवनभर फलाम पिट्दा पिट्दा
दाउराझैँ चिराचिरा परेका हातहरु
घनको ठोकाइले पटपटी फुटेका ठेलाहरु
आरनको धुइसोले रङ्गिएर
काती दलेेझैँ झुत्रा झुत्रा परेका उनका लुगा
शरीरको भित्र भित्रसम्म पसेका
वर्षौंदेखिका काला दागहरु ।
जाडो होस् या गर्मी
धुवाँमा खलखली पग्लिएको उनको शरीर
पराले छाप्रोमुनिको उनको आरन
आरनकै सामीप्यमा वर्षेनी पानी चुहिने
खरको छानाको उनको घर
पेटभरि खान नपाएर कुपोषणले ग्रस्त
उनका ख्याउटे छोराछोरीहरु
र ठाउँठाउँमा टालेको धोतीले लाज छोपेकी उनकी स्वास्नी ।
कामी दाइ,
तिमीले त जीवनभर घन घोटेर
ओदान बनायौ, तावा बनायौ
कहिले डाडुपन्यु त कहिले चिम्टा बनायौ
कहिले कुटो, कोदाली त कहिले हसिया बनायौ
सालबसाली दुईचार पाथी अन्नका निम्ति
अरु केके बनायौ केके ?
जिन्दगी निचोरेर फलाम त कुटिरह्यौ
तर फलाम निचोरेर जिन्दगी बनाउन सकेनौ ।
तिमीले बनाएको तावा र चिम्टाले
क्षेत्री बाहुनहरुको रोटी पनि सेक्यो
तिमीले बनाएको हसियाले
छुतीहरुको तरकारी पनि काट्यो
तिमीले बनाएको ओदान
पण्डितहरुको चुल्होमा पनि उभियो
तिम्रा हातबाट बनेका सबै सबै वस्तुहरु
सबैका पूजाआजा र भोजभतेरहरुमा योग्य भए
तर तिमीभने अहिलेसम्म
अछुतको अछुत नै भइरह्यौ ।
फलाम पोल्ने आगोको भट्टीमा
तिमीले आफ्नो भोक पोल्न सकेनौ
प्वाल परेका माटाका भाँडाझैँ तिम्रा विपत्तिहरु
एक डल्लो ढिडो र एकआङ छोप्नका निम्ति
जीवनभर खिइएका चप्पलले
जिन्दगीको बाटो नापिरह्यौ ।
इतिहासका हरेक कालखण्डहरुमा
तिम्रै नाम भजाएर गरिएका
प्रत्येक युद्ध र क्रान्तिहरु
वर्गीय उत्थानलाई तिलाञ्जली दिएर
जातियताको आरक्षणका नामले मात्र टालिए
पेटभरि खाना र एकसरो नानाको अभावमा
न तिम्रो छोराले उच्च शिक्षा पढ्न पायो
न तिम्री छोरीले जागिर ।
गरिबीदेखि मुक्ति पाइएला भनेर
राणाहरु विरुद्ध कुर्लियौ
पञ्चायतका विरुद्ध उर्लियौ
गणतन्त्र प्राप्तिको आन्दोलनमा पनि होमियौ
जातिय मुक्ति र सम्पन्नताका नारा त
जीवनमा कति सुन्यौ कति ?
आज हेर्यौ त कामी दाइ ?
सर्वहाराहरुको नेतृत्व गर्छौं भन्नेहरु
आफूहरू खाँटी प्रजातन्त्रवादी कहलाउनेहरु
लोकतन्त्र र समाजवादका आख्यानहरु फलाकेर नथाक्नेहरु
आफ्नो विगतलाई बिर्सिएर
सम्पन्नताको सगरमाथा आरोहण गरिरहेछन्।
वर्गीय समृद्धि
जातीय मुक्ति
र आरक्षणको नाममा
निमुखाहरुलाई भुलभुलैयामा पार्दै
योग्य , शिल्पवान र क्षमतावानहरुलाई
खाडीका मरुभूमिहरुमा लखेटेर
आफ्नै महलको छतबाट
सर्वहाराहरुको लीला हेरिरहेछन्।
ल, भनभन कामी दाइ,
अब तिम्रो अगेनोमा भोक कहिले उम्लिएला ?
तिम्री स्वास्नीले कहिले फेर्न पाउलिन् नयाँ धोती ?
तिम्रा ख्याउटे छोराछोरीहरु
कहिले अघाउलान् तिम्रा सपनाहरुले ?
कहिले पूरा होला तिम्रो
टिनको छानामुनि बस्ने रहर ?
कहिले बग्न छोड्लान्
तिम्रा छोराछोरीका आँखाबाट चाहनाका आँसुहरु ?
हुँदा हुँदा तिमी त छुतीहरुबाट मात्र होइन
अछुतहरुबाट पनि अछुत बन्न पुगेछौ ।
समय बदलियो
व्यवस्थाहरु बदलिए
तर तिमीप्रतिका दृष्टिकोण र व्यवहारहरु बदलिएनछन्
कठै ! तिमी त उस्तै पो रहेछौ कामी दाइ,
र उस्तै रहेछ तिम्रो दैनिकी पनि
उस्तै रहेछ तिम्रो दैनिकी पनि ।
